Theo các nguồn sử liệu, sách Địa chí Nghi Lộc và lời kể của nhân dân địa phương, Đền Thượng Lại được xây dựng vào đời nhà Nguyễn tại làng Kỳ Trân, nay là xóm Trường Lân, xã Nghi Trường, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Đền là nơi thờ thần Cao Sơn, Cao Các và Thần Nông và các vị khai canh lập làng.
Đền Thượng Lại trước đây có 3 tòa: Thượng điện, hạ điện và trung điện. Thượng điện: 1 gian 2 hồi, diện tích chừng 40m làm bằng gỗ lim, tường xây bằng đá ong, mái lợp ngói âm dương, ra vào chỉ một cửa có 4 cánh, trong thờ Cao Sơn Cao Các, Thần nông và các vị khai canh lập làng. Trước thượng điện có sân chầu, rộng khoảng 50m2, lát gạch bát tràng, 2 bên tả hữu có dãy hành lang, chiều rộng khoảng 1,5m dài khoảng 6m, trong đặt bàn thờ, thờ Hoàng thiên, Hậu thổ,... Trung điện hay còn gọi là bái đường. Bái đường có 5 gian 6 vì, 2 hồi. Tường xây bằng đá ong, mặt trước để trống vì mái liền với hạ điện (Yết đường). Mặt sau cũng để trống để thông với sân chầu. Trên các xà thượng, xà hạ, quá giang, vì kèo được chạm chạm trổ công phu. Mái lợp ngói âm dương, đỉnh mái có đắp hình lưỡng long chầu nguyệt, nơi hồi văn giáp với tường gắn cao đầu dao cong, tạo thế cổ kính. Ba gian giữa bày 3 dãy bàn thờ để đặt long ngai, giao ỷ, bài vị các vị Hậu thần. Hạ điện (Yết đường): Mái yết đường gắn với trung điện là máng xối. Kết cấu của toà hạ cũng như toà trung nhưng rộng hơn, xung quanh được bao che bằng hệ thống cửa gỗ (không xây tường), hai bên tả hữu có hành lang, hiên nhà và mặt trước là thềm điện. Hạ điện là nơi diễn ra các cuộc tế lễ và hội hè của làng. Cũng như các nơi khác khuôn viên đền Thượng Lai rộng chừng 500m?. Cổng đi vào có 2 cột nanh, đầu mỗi cột nanh có hình nghê, hai bên cột nanh là tường xây bằng đá ong, mặt ngoài đắp những hình ông tướng, hình hổ,... Qua 2 cột nanh là bức bình phong,.. Trong khuôn viên đền cây cối um tùm, tạo cảnh quan đền thêm trang nghiêm, cổ kính.
Trong một thời gian dài, Đền Thượng Lại là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, nơi giáo dục truyền thống văn hóa cho nhân dân trong vùng. Do sự biến thiên của lịch sử, đặc biệt là chiến tranh tàn phá, đền Thượng Lại đã bị phá hủy hoàn toàn (thành phế tích). Hiện nay chỉ còn nền đất của ngôi Đền do UBND xã quản lý (Đã được đưa vào Danh mục kiểm kê di tích, danh thắng của tỉnh Nghệ An kèm theo Quyết định số 201/QĐ-UBND ngày 17/01/2018 của UBND tỉnh Nghệ An).
Hiện nay, đông đảo người dân trong xã và con em xa quê xã Nghi Trường có nguyện vọng khôi phục ngôi đền trên nền đất Đền cũ để phục vụ nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân. UBND huyện Nghi Lộc đã khảo sát, lập hồ sơ đề nghị Sở Văn hóa và Thể thao, Ban Quản lý Di tích tỉnh khảo sát, xem xét trình cấp có thẩm quyền cho phép UBND xã Nghi Trường khôi phục di tích Đền Thượng Lại.
Trung Thành