Từ năm 1954 đến năm 1975 bước vào thời kỳ vừa sản xuất vừa kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đảng bộ Nghi Lâm luôn nêu cao truyền thống cách mạng, lãnh đạo nhân dân chiến đấu, phục vụ sản xuất và đẩy mạnh xây dựng hậu phương vững mạnh về mọi mặt, đảm bảo giao thông vận tải thông suốt chi viện sức người sức của cho Miền Nam ruột thịt. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ xâm lược và  chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, Đảng bộ và nhân dân Nghi Lâm lương giáo một lòng đã động viên hàng ngàn người con ưu tú tham gia phục vụ và chiến đấu. 147  liệt sĩ, 215 thương binh, bệnh binh, người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độp hóa học và 12 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng,  hàng ngàn cán bộ chiến sĩ Bộ đội dân quân dân công hỏa tuyến đã hiến dâng cuộc đời xương máu của mình để làm rạng danh quê hương Nghi Lâm  hôm nay.

Sau năm 1975, đất nước đã hoà bình, thống nhất, nhưng Nghi Lâm phải đối mặt với những khó khăn, thử thách mới. Đảng bộ và nhân dân ra sức hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục và phát triến kinh tế, văn hoá...Giai đoạn đổi mới từ 1986 đến nay, Nghi Lâm  chuyển sang một bước ngoặt vô cùng quan trọng,  xoá bỏ cơ chế cũ, chuyển sang cơ chế mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI. Trong không khí đổi mới, mọi ngành, mọi mặt đều chuyển mình vươn dậy, khẩn trương khắc phục nhanh những mặt yếu kém, giành thắng lợi toàn diện cả về chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội, quốc phòng, an ninh và xây dựng Đảng. Từ đó, công cuộc đổi mới ở Nghi Lâm  đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào, bộ mặt nông thôn miền quê  ngày càng khởi sắc, đời sống vật chất và tinh thần của bà con lương giáo  ngày càng được nâng lên rõ rệt.

Bên cạnh việc chú trọng xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, Đảng bộ và các cấp chính quyền Nghi Lâm đã tập trung cơ cấu kinh tế hợp lý, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động tạo động lực để phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Chưa bao giờ tổng diện tích gieo trồng và sản lượng lương thực lại đạt cao như giai đoạn hiện nay. Ngành chăn nuôi đang trên đà phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá. Tổng giá trị sản phẩm công nghiệp, tiểu - thủ công nghiệp năm sau cao hơn năm trước.

Các ngành ,kinh doanh dịch vụ thương mại phát triển khá nhanh, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và phục vụ đời sống nhân dân. Đặc biệt, kinh tế hộ gia đình không ngừng phát triển, nhờ đó góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 1,67 %, hộ khá giàu ngày càng tăng.  Bình quân thu nhập đầu người đạt trên 56  triệu đồng/ người/ năm.  Đến nay, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 12%/năm.

Cùng với phát triển kinh tế, mà các linh vực văn hóa, y tế,  giáo dục và an sinh xã hội đã được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Nghi Lâm quan tâm một cách sâu sắc. Ngành giáo dục không ngừng đổi mới, cải tiến phương pháp giảng dạy, chất lượng dạy và học được nâng cao; hàng năm, số giáo viên, học sinh giỏi được tăng lên.  Đến nay có 3/3 trường học được công nhận đạt chuẩn quốc gia. Trạm y tế đạt chuẩn Quốc gia về y tế. Cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá được triển khai toàn diện. Toàn xã hiện có 12/12 nhà văn hóa ,thiết chế Văn hóa Thể thao đạt chuẩn theo quy định, 3 dòng họ, 5 cơ quan, đơn vị  đã được công nhận là đơn vị văn hóa. Hàng năm có từ 91% các hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, gia đình văn hóa thể thao đạt 43%.  Phong trào văn hóa, văn nghệ phát triển sâu rộngnhân dân vô cùng phấn khởi.

Công tác an sinh xã hội ở Nghi Lâm đạt được nhiều thành quả tích cực, chính sách không ngừng cải thiện, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được chăm lo ngày một tốt hơn với mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau”..  Xã đã phối hợp với các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp, mạnh thường quân xây dựng được 16 ngôi  nhà đại đoàn kết với tổng số tiền là 725 triệu đồng. Chương trình “ Tết vì người nghèo” hàng năm được đặc biệt quan tâm, từ năm 2020 đến nay đã vận động được trên 900 triệu đồng tặng hơn 1.300 suất quà cho hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trong dịp Tết đến Xuân về.

Nghi Lâm hôm nay, làng quê nông thôn đã khoác lên mình diện mạo mới. Hạ tầng khang trang với những con đường bê tông trải dài vào từng ngõ, xóm; những ngôi nhà cao tầng mọc lên san sát, sản xuất phát triển, đời sống vật chất, tinh thần người dân được nâng lên. Hiện nay, xã có trên 97% nhà ở dân cư đạt chuẩn Bộ xây dựng là 97,01 %, trong đó có 33% nhà 2 tầng. 100% hộ được dùng điện, hệ thống đài truyền thanh thông minh. Phát huy tối đa nội lực cộng đồng, đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ theo hướng hiện đại, Xã đã huy động  nguồn lực hơn 192 tỷ đồng để xây dựng nông thôn mới nâng cao. Đến nay toàn xã có 11,1 km đường liên  xã được nhựa hoá, bê tông đạt chuẩn, gần 45 km đường liên xóm, nội xóm được bê tông hoá, mặt đường rộng từ 3-4m, các trục đường liên xã, liên xóm được lắp đặt biển báo giao thông, gờ giảm tốc tại các nút giao nhau với trục đường tỉnh lộ và trục đường xã. Trên 11 km đường qua khu dân cư được lắp đặt đèn chiếu sáng và đường cờ; Hệ thống công trình thủy lợi, giao thông nội đồng, hệ thống điện được đầu tư, nâng cấp đạt chuẩn đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân.

Với những thành tích to lớn trong hai cuộc kháng chiến và trong công cuộc đổi mới, xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng bộ và nhân dân xã Nghi Lâm vinh dự  được Nhà nước phong tặng nhiều danh hiệu cao quý. Năm 2003- 2016 được Chủ tịch nước tặng Huân chương lao động hạng ba, hạng nhì và hạng nhất. Năm 2004 đón nhận danh hiệu xã văn hóa. Năm 2005 được Chủ tịch nước tặng thưởng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”. Năm 2008 và 2009 được UBND Tỉnh tặng cờ đơn vị dẫn đầu trong phong trào thi đua. Nhờ có ý đảng lòng dân, đưa quê hương Nghi Lâm là một trong 2 xã đầu tiên của huyện Nghi Lộc được công nhận đạt chuẩn Nông thôn mới vào năm 2015  và được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen, cùng với phong trào “Cả nước chung tay xây dựng Nông thôn mới” giai đoạn 2011-2015.  Năm 2018 đạt giải nhì phong trào NTM đẹp của huyện.  Tháng 8 năm 2024 xã Nghi Lâm đã được công nhận xã đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao.

Chặng đường phía trước, Nghi Lâm vẫn còn phải đối diện với nhiều khó khăn thách thức, song 70 năm qua là quãng thời gian đủ để chứng minh sức mạnh đoàn kết sức mạnh của một niềm tin lớn lao đã vun xây nên khát vọng của đất và người nơi đây. Những thành tựu đạt được trong suốt chiều dài lịch sử,  đặc biệt là sau 70 năm thành lập khiến người dân thêm yêu trân trọng và tự hào và thêm quyết tâm xây dựng quê hương ngày một phát triển giàu mạnh văn minh hiện thực hóa khát vọng đưa Nghi Lâm trở thành xã nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2025.

                                                                             Văn Bình